Ruiny pałaców w Stryjowie i Orłowie Murowanym

Ruiny zawsze skłaniały mnie do relfeksji. Pozbawione opieki pałace w województwie lubelskim zainteresowały mnie na tyle, że z ciekawością poszukałam informacji na temat ich właścicieli. Okazało się, że warto było.  Zapraszam na wycieczkę po szczątkach świetności dwóch wiosek.

Po drodze ...

Zza drzew wyłania się wieżyczka, myślałam, że to już widać pałac w Stryjowie, ale nie, to tylko brama. Więc jak fantazyjny musi być sam pałac, skoro już przy wejściu ma się wrażenie przepychu. 


Nad zieloną ścianą drzew góruje niezwykle ozdobne zwieńczenie czworobocznej wieży. Niestety, żeby zobaczyć więcej musimy przedzierać sie przez chaszcze. 

Ze zdumieniem obserwuję spiczaste zakończenia okien i drzwi jak w stylu mauretańskim. Skąd taki pomysł tu we wschodniej Polsce? Właściciele musieli być odważni i nie bali się oryginalnych rozwiązań.

Pałac w Stryjowie zbudowany został 1818 roku i należał do hrabiego Smoraczewskiego. Po wojnie użytkowany był jako szkoła, a przypałacowy staw służył do romantycznych przejażdżek łódką. W bramnej kordegardzie znajdował się sklep, a ogród podobno był jeszcze w całkiem niezłym stanie. Tak by było do dziś, gdyby pałac nie przeszedł w ręce prywatne, ręce zupełnie obojętne na los tego pięknego miejsca. Włos sie na głowie jeży, gdy pomyślę, że w przeciągu niespełna dwudziestu lat z perełki architektury została taka ruina.

Na Internecie jest wiele zdjęć sprzed kilku lat, gdzie pałac jeszcze nie był tak zarośnięty i prezentował się w całej okazałości. Chciałabym tu przyjechać zimą, gdy liście nie zasłaniają resztek jego przemijającego piękna.

Żałuję, że nie znaleźliśmy ukrytej w zieleni kaplicy grobowej hrabiów. 

Niedaleko pałacu stoją jeszcze dwa budynki. Na tablicy informacyjnej jest napisane, że to dawne spichlerze, ale niedawno doczytałam wersję, że były to stajnia z mieszkaniami i gorzelnia. Pewnie starsi ludzie z wioski jeszcze pamiętają jak było naprawdę.

Stryjów

Pięć kilometrów dalej rozgrywa sie podobna historia. W Orłowie Murowanym niszczeje pałac, ale na pierwszy rzut oka jest jeszcze do odratowania. Kilkanaście lat temu była tu szkoła, a przybudówki wykorzystane zostały przez Ośrodek Zdrowia i Pocztę. Mieszkańcy wsi protestowali, gdy budynek został wystawiony na sprzedaż, ale nie było wyjścia - koszty utrzymania przerastały gminę.

Orłów Murowany

Dziś zza gąszczu chwastów na miejscu dawnego parku w stylu angielskim, stoi samotnie pałac klasycystyczny, wobec którego jego właściciel budził wielkie nadzieje. Historia hrabiego Kickiego ujęła mnie za serce. Był człowiekiem niezykle postępowym jak na tamte czasy. Zmarł bezpotomnie, więc swój dobytek przepisał nie żonie (dostała tylko dożywotnią rentę), ale społeczeństwu. Jak się można domyślić, jego testament wzbudził sensację i nawet został opublikowany w gazecie. Kicki popierał idee pracy u podstaw. Chciał wspierać edukację najbiedniejszych, szpitale, sierocińce, rozwój rolnictwa...

Orłów Murowany

 W orłowskim pałacu wg woli Kickiego miało być urządzone muzeum, a na przeciwko miała zostać wybudowana szkoła. Mam nadzieję, że hrabia nie widzi tego co się obecnie tu dzieje ... Na szczęście jego marzenia nie poszły całkiem na marne, gdyż w Sobieszynie faktycznie otworzono szkołę w jednym z jego majątków, założono Stację Doświadczeń Rolniczych i zbudowano kościół, gdzie hrabia został pochowany.

W Orłowie Murowanym szukaliśmy też ruin bastejowego zamku, ale miejscowi powiedzieli, że leżą na tereie prywatnym i właściciel nie życzy sobie turystów. Myślalam, że dziedzictwo kulturowe jest dobrem wspólnym, ale widocznie nie wszyscy są tego zdania.