Roztocze Wschodnie (Południowe) cz. I - Polanka, Brusno

Październik 2014

Jestem niezwykle podekscytowana tym wyjazdem! W czasach liceum przyjeżdżałam do Polanki Horynieckiej bardzo czesto. To miejsce ma niezwykły klimat. Pensjonat wraz ze stadniną koni oddalony jest od zabudowań prawie o 3 km, a dookoła nic tylko roztoczański las. Nigdy nie zapomnę tych długich spacerów, pysznej kuchni Pani Danusi, ognisk pod rozgwieżdżonym niebem, słuchania słowika i echa szczekania jenotów, samotnych zamyśleń w lesie, przedzierania się z bratem przez chaszcze do bunkrów... 

Stadnina koni i pensjonat "Polanka"

Do tej pory mam w uszach tętent koni wybiegających na pastwisko, a przed oczami zjawiskowe burze. Kiedyś zastała nas ulewa podczas jazdy w teren, wracaliśmy wtedy szaleńczym galopem, by ogrzać się przy dużym kominku. Pamiętam też koziołka Edka, który zachowywał się jak pies - spał na psim posłaniu na werandzie, chodził za ludźmi i siedział przy ognisku, raz nawet chciał komuś wypić Bloody Mary. Często wspominam smaczki tamtych pobytów, a teraz po niemal 10 latach tam wracam! 

W Nowym Bruśnie skręcamy na szutrową drogę, dla mnie to znak, że wjeżdżamy w inny świat. Jest już po zmroku, ale to nie powstrzymuje mnie przed wyjściem na spacer. Muszę posłuchać odgłosów nocnego życia lasu i pooddychać czystym powietrzem. Gdy wchodzimy z powrotem na teren stadniny, wybiegają ku nam dwa ujadające psy - duży w obstawie mniejszego szczekacza. Czyżby po 22 wypuszczali je do stróżowania? Nie ma czasu na zastanawianie się, Andrzej w pierwszym odruchu chce uciekać do auta, ale ja ryzykuje i milutkim głosem przywołuję je jakbym ich znała od dawna. Udało się, nabrały się i już po chwili merdają ogonami łasząc się do nas. Uff ...
Pensjonat widać dostał mały lifting, wymieniony dach, okna, wnętrza odmalowane, dużo się zmieniło, ludzie też już nie Ci sami tu gospodarują, ale życzliwie nas przyjęli. Drewniane schody witają nas jak dawniej pomrukiwaniem starego drewna.

Poranne słońce stawia mnie na nogi. Mamy przepiękną pogodę! Proponuję się chwilkę przejść na rozruszanie. Powietrze jest rześkie i mroźne, a rośliny wdziały koronkowy szron. Jest jeszcze bardziej bajecznie niż może być.

Tama bobrów

Bez trudu odnajduję tamę bobrów w lesie. Szron pobłyskuje w różowych promieniach słońca, czuję się jak w zaczarowanej krainie. 

Tama bobrów

Nabieram ochoty żeby jeszcze pójść na stary cmentarz w opuszczonej wsi, to przecież niedaleko, wystarczy iść prosto i odbić w prawo do góry... Orientację zgubiłam, gdy pojawiły się na drodze jakieś jary, a może to wały przeciwczołgowe, bo jesteśmy w pasie radzieckich umocnień granicznych zwanych Linią Mołotowa. 

Wspinamy się po stromym zboczu i ukazuje nam się bunkier. Zapuszczamy się dalej w las i trafiamy do kamieniołomu bruśnieńskiego. Jasny kamień odbija mocne słonce na tle ciemno zielonego lasu. Jestem totalnie zaskoczona jak to się stało, że tu doszliśmy, ale dzięki temu teraz już bez problemu trafimy z powrotem - 2 km do Polanki, a stamtąd kolejne 3 do pensjonatu.... 

Kamieniołom w Bruśnie

Teraz już z górki, z 364 m.n.p.m. Spacer jest rewelacyjny, tutaj nie czuje się zmęczenia, tu jest inna energia. Ale mam nauczkę, żeby nigdy do lasu nie iść bez wody i jakiejś przekąski. Jeden z miejscowych zagaduje nas zdziwiony co tu robimy tak z rana. Opowiada, że mamy szczęście,  że nie zapuściliśmy się w las po drugiej stronie drogi, bo tam 'łapie ludzi błąd' - nawet tubylcy  potrafią stracić orientację.

Droga do stadniny koni "Polanka"

Jesteśmy już na wyboistej drodze prowadzącej do stadniny. Mijamy jeden z wielu samotnych, bruśnieńskich krzyży, kiedyś przesiadywał na nim równie samotny bocian. Na skraju lasu rozciągały się łąki tętniące życiem, a teraz jest tam monotonne ściernisko po wczoraj skoszonej kukurydzy.

Bruśnienski krzyż przy drodze do pensjonatu "Polanka"

Jest też i cmentarz, do którego przedtem nie doszliśmy. Przy drodze postawiono tablicę informacyjną, jego teren ogrodzono i uporządkowano. Gdy trafiłam tu lata temu, to ledwo było widać krzyże zza gęstych zarośli.

Cmentarz w nieistniejącej wsi Stare Brusno

W tym miejscu istniała kiedyś wieś - Stare Brusno, zamieszkana przez Ukraińców, została całkowicie wysiedlona.To tutaj znajdowała się stolica kamieniarstwa ludowego w tym rejonie. Wapień i piaskowiec wydobywano m.in. w kamieniołomie, z którego właśnie wracamy. Wytwarzano żarna i kamienie młyńskie, osełki, a także nagrobki i krzyże przydrożne sprzedawane w całej Galicji, a dotarły nawet do Lwowa na cmentarz Łyczakowski.

Cmentarz w nieistniejącej wsi Stare Brusno

Podziwiamy około 300 nagrobków, próbujemy odczytywać daty i wyszukać te najstarsze - z początku XIX wieku - charakterystyczne, bo stawiane wprost na ziemi, niskie i nieporadne. Ślady po cerkwi znaczą dwa krzyże. Jest cisza, tylko las delikatnie szumi, zapadamy w zadumę wpatrując się w  figurę bez głowy. 

Cmentarz w nieistniejącej wsi Stare Brusno

Pisząc tę notkę wyczytałam, że najładniejsza rzeźba Anioła została skradziona. Coś takiego....na szczęście mam ją uwieczniona na starych zdjęciach.

Nieistniejąca wieś Stare Brusno

Wpadamy do kuchni wygłodniali, a śniadanie jemy sobie na werandzie nadal mając niedosyt słonca. Wsiadamy do auta, ale jeszcze czeka nas kilka przystanków. Najbliższy jest przy jeziorku, gdzie wśród drzew kryją się ruiny kapliczki oraz źródło.

Widok z Hrebcianki na pensjonat "Polanka"

Przystajemy też przy wzgórzu Hrebcianka, roztacza się stąd rozległy widok, ale nas interesuje przede wszystkim dwukondygnacyjny bunkier - jeden z wielu na tym terenie. Wchodzimy do chłodnego wnętrza wyobrażając sobie jak musieli się czuć żołnierze zamknięci w tym żelbetowym pudełku. Bunkry miały mieć własną elektryczność, ogrzewanie, wentylację, wodę i kanalizację, ale w rzeczywistości różnie z tym bywało. . . Zaledwie kilkanaście lat temu zabrano z niego sowiecką armatę i obecnie można ją oglądać w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Bunkier na Lini Mołotowa w Polance Horynieckiej

Zjeżdżamy niżej do Nowego Brusna. Dochodzą nas odgłosy młotka i czuć zapach świeżego drewna. Zbliżamy się do XVIII wiecznej cerkwi, gdzie trwa renowacja. Z tego co pamiętam cerkiew była w naprawdę kiepskim stanie, więc chyba w ostatnim momencie podjęto decyzje o jej remoncie.

Cmentarz w Nowym Bruśnie

Koło cerkwi jest kolejny piękny cmentarz, na którym można znaleźć też nagrobki ewangelickie (zamiast krzyża miały trójkąt), bo Polanka Horyniecka była osadą niemiecką, założoną jako jedna w wielu w ramach kolonizacji józefińskiej. To ciekawe, że z jednej wsi - Brusna - powstały trzy i każda zamieszkana była przez inną narodowość: Nowe Brusno głównie przez Polaków, Stare Brusno przez Ukraińców, a  Polanka, wtedy Deutschbach, przez Niemców. Teraz trudno sobie wyobrazić u nas taką mieszankę kultur żyjącą obok siebie.

Stary cmentarz w Nowym Bruśnie

Ruszamy pod granicę Ukraińską do wsi, której należy się osobny wpis. Cdn.